Lambetta mia …Lambetta

Mariuzza u riusciva a fare nenti chira matina. U suco s’ era bruscjiatu e chiru ch’era ancora cchjiù piaju u d’avia nent’atru i cucinari ppi ra sira.

Già sa’mmaginava ra facci i Turuzzu quandu i subba a porta sentiva l’adduru i l’agghjiu frijutu ca cci dicia ch’era torna numir’unu a stessa: spachiatti ccu d’uagghjiu e d’agghjiu.

Doppu na jiurnata passata a jittari u sangu” subba chiri scjioddri smaliditti i DDia e ddi Santi, l’agghjiu era propria chiru chi cci vuliva ppi tti ripigghjiari i forzi. Pariva già cu sintiva:

Filumè, si stata mpignata oji?
U cuntriastu era propria interessanti?
O avivi tiniri u chjiancatu ca stavia cadiandu?
Ia jiattu u sangu i da matina a ra sira e ra signora cuntresta!
E cchi cci vulivi cuntari i da malidizzioni chi cciavia mpacchiatu a ssa casa ca u putivi fari nenti ca ti jiva storta. Si si facia curaggiu e rispundia, li jiva bona si l’arrivava na mala parola; c’era puru u piriculu ca l’arrivava nu suttamussu c’a rimbombiva ppi nnu pari i jiuarni. Ma ancuna cosa l’avia ddi fari, nu pruvidimiantu l’avia ddi pigghjiari, u ssi putia tirari avanti ccu ssa mala fortuna: oji u sucu, ajieri u surici ara farina, avantieri u pitusu ari gaddrini; cci mancava sulu ca muriva ru ciucciu e pua era completa.
U bellu cu ssi putia regulari chini putia d’essiri s’aciaddru i du mal’aguriu c’avia jittatu l’uacchjiu subba a casa sua. A chira zuocculuna i da cummari Carmina l’avia scandagghjiata e nnu cci l’avia cchjiù vuluta intra a csa sua e chira era l’unica ricanusciuta. Mintacci ca a zza Ntonetta u ssi sentiva mancu i stari all’impiadi, a cchini s’avia di rivorgiri ppi si fari sfascinari?
Hoj cchi mal’i capu! Hoj cchi duluri possenti!
Hoj cchi diavulu putenti ca cc’è d’intra sa vineddra, Peppì , alluntanamuni prima ca ni cogghjia ancunu ndurtu.
Mariuzza, subba pinsiaru u ll’avia mancu sintuti avvicinari. Sulu sintiandu gridari s’avia vutatu e d’avia vistu chiri dua zingari ca si mintianu i manu ari capiddri. Mprima u d’avia capitu i cchi parravanu, ma pua sintiandu luminari u diavulu s’avia cuminciatu a ntirissari.
Hoj zzi, u tti sianti bbona?
Parica t’è sgghiutu tuttu u sangu a ra capu!
Cchi tte successu?
A zingara cchiù vecchia, chira c’avia gridatu, ccu ri manu ancora ari capiddri, a guardava cumi si u ssi nd’avissa d’addunatu i nenti i Mariuzza finu a chiru momentu. Pua doppu nu bbuanu muarzu, finarmenti, afforza, cuami si a parola u lli putia nisciri tantu i du duluri, fa: hoj figghjiarè cchi mala sorti chi tiani! Cumi fa a nnutt’accorgiri i l’affascinu chi cc’è subba sa casa?
Ia mi siantu viniri menu i tanntu ch’è forti e ttu parica u ru risianti i nenti! Figghjiarè!
Tu u d’ha d’essiri propria normali!
Ia u cci puterra stari mancu nu sicondu intra sta casa! Normali, u sapia d’iddra sera normali, propria a cchiru momentu cci stavia rimurginandu intru cerviaddru, Mariuzza u sapia ca chiru cu d’era normali era chiru chi l’avia mpacchjiatu ara casa sua.
Hoji zziareddra mia, lassami stari ca u cci puazzu picari riparu. Mind’haiu addunatu ca cc’è d’ancuna cosa cu quatra ma u ssacci a cchini mi puazzu rivorgiri. A zza ‘Ntonetta è malata e d’iddra sula sapia cumi cci mintiri na pezza a ssu malaguriu.
Ia cci puazzu pruvari si vua ma u tti garantisciu nenti picchi u d’è propria l’arti mia; ia sacciu lijiri bbona a manu. Però si l’haiu sintutu voddiri ca u puazzu. Pensacci , ma u dimmurari ca chissà cchijù sta e cchiju ngrava.
Ma ia sordi und’haiju ppi tti pagari, cumi fazzu?
Hoij figghijarè ca chissi su cosi i sordi?
Difronti a nnu scijuaddru i chissi chin’è chira malanima chi vulerra sordi?
Maruzza ggià si vidia torna u gaddrinaru chjinu i gaddrini – zzi, e cchi d’è fari?
Ia canusciu nu riparu ca ma mparatu a nanna, l’haiju pruvatu na vota e d’ha risciutu. Attenta però ca ha stari ari comandi mia e d’ha fari tuttu chiru chi ti dicu. Mariuzza u sapiva ca i zingari ud’eranu ceri i curriuni, miagghjiu sempri a ra luntana, ma u suttamussu i Turuzzu già li facia mali!
Tuttu chiru chi mi cumandi, basta ca mi cacci su diavulu i d’intra!
A zingara vecchia a ssu puntu, sempi ccu ri manu a ri trempi assiami ccu Mariuzza trasa d’intra e lassa l’atra cchijù giuvini fora; fa d’assittari a patrun’i casa a ra tavula e comincia a cci fari na serij i signi subba a capu. Pua cci minta ri manu subba l’uacchji e l’avverta:
U mmi spustari i manu finu a quando u ttu dicu ia!
Lambetta mia lambetta,
girala ca a capu e cuverta,
girala bona fina ca casa resta bona.
A zingara ch’èra rimasta fora, intanto girava a casa casa e ssi linchjiva ri taschi e ru piattu i chiru chi trovava.
Hoj zzi mi fa mali! – si lamintava Mariuzza.
Lambetta mia lambetta,
girala ca a capu e cuverta,
girala bona fina ca casa resta bona.
A zingara giuvini girava d’intri i casci e d’intra i spurtuni.
Lambetta mia lambetta,
girala ca a capu e cuverta,
girala bona fina ca casa resta bona.
Hoji zzi u cci ha fazzu cchjiù!
Ccu nnu mbuttuni si caccia ri manu i subba l’uacchji e vida l’atra zingara chi nescia fora i da casa sua.
U tena mancu u tiampu i cci pinzari ca subitu si senta diri: Ppi nu pocu i pacienza cu d’avutu, chiru cavivi oramai è pirdutu.
Chira sira, Turuzzu, u ssa manciatu mancu a pasta ccu d’uagghjiu a d’agghjiu e d’a Mariuzza u mali i capu l’ha vinutu forti daviaru picchì i suttamussu su stati assai cchijù di unu.
Libero adattamento di un racconto che Turuzzu Caligiuri aveva sentito da un parente.