Juali e ru scieccu

U zzu Rusaru u truvavamu sempri ddra, assittatu a ra banda i du fuadularu, ccu ra seggia appuggiata a ru muru e ccu ri manu e ri piadi vicinu a ru fuacu ppi ssi quadiari, A zza micuzza i l’atra minzina chi riminava ra pignata i di ciciri e ogni tantu a rivutava ppi ri fari cucinari guali.

Ad unu, ad unu, tutti i quatrariaddri e ri fimmini i da vineddra, cuami cuminciava d’a scurari vinianu e s’assittavanu vicinu a ru fuacularu, a ri pochi seggi, chini arrivava prima e pua l’atri nterra. U cc’era na sira cu ssi facia na ricoteddra intra chira casa subba u “Valici”.

A zza micuzza appicciava ra lucerna subba u fuacularu e u zzu rusaru cuminciava d’a cuntari i fraguli, ca ppi chiru tutti quanti vinianu.

Ogni d’unu ndi vulia cuntata una ma era sempri iddru chi dicidia.

“ Oji vi cuntu chira i Juali e ru scieccu”.

Ati sapiri ca na vota a ru paisi nuastru c’era na mamma ccu nu figgjiu chi si chiamava Juali

N u juarnu Juali cci’ha dittu a ra mamma:

“Vaju a ra fera”.

Mammasa cci’ha rispundutu:

“vida si rijasci ad accattari ‘nu scieccariaddru ca ni serva ppi jiri a ligna”.

Iddra cci’ha datu i sordi, e Juali si nd’è jutu a ra fera. Ha giratu tutta a fera e finarmenti ha truvatu chiru chi vulia.:

‘nu bellu scieccariaddru. C’ha misu a capizza chi s’avia purtatu appriassu e s’ha misu a caminari ppi sindi jiri a ra casa.

Vinimunindi ca ppi viniri a Sammauru, avia di passari vicinu a ru cummiantu chi na vota c’era vicinu San Piatru. Davanti a ru purtuni, ammienz”a via c’eranu tutti monaci; appena l’hanu vistu, hanu cuminciatu a diri:

“Juva’, duvi si statu?”

E Juali, tuttu cuntiantu, ha rispundutu:

“Sugnu statu a ra fera, ed haju accattatu ‘su scieccariaddru”.

I monaci allura, ad unu ad unu hanu cuminciatu na totala:

“Ma è’ scieccu o zimbaru chissu?”

Passa duvi ‘n autru monacu:

“Jua’, chid’è chissu”?

“È ‘nu scieccariaddru”.

“ Ma è’ scieccu o zimbaru chissu “?

Juali u sapia cchi pisci pijiari e tuttu ncazzatu, a ra fini cci l’ha libirata:

“È scieccu e no’ zimbaru chissu, l’haju pagatu vinti ducati”.

U guardianu, allura, c’avia capitu ca u putia fricari cci’ ha dittu:

“M’ ‘u vua vindiri a mia, ca ti dugnu deci ducati”?

U Juali ca s’avia convintu cu d’avia fattu nu bellu affari, ulli paria veru ca recupirava ra mità i di sordi e intra i d’iddru ha pinsatu:

“Siccomi ca è zimbaru, e miaggjiu u cci’u dugnu”. accussí ‘u guardianu cci’ha datu deci ducati, e sind’è jutu a ra casa. A mamma, cumi l’ha vistu arrivari cci’ ha dittu:

“ Be! C’ha’ fattu”?

“Haju fattu: haju accattatu’nu bellu scieccariaddru, armenu a mia accussì m’era parutu, pua sugnu passatu i duvi i monaci, e m’hanu dittu ca chiru era nu zimbaru; menu mali ca si l’hanu accattatu iddri e m’hanu datu puru deci ducati”. A mamma, c’avia capitu ca i monaci l’avianu fricatu ha cuminciatu a gridari e d’a smalidiciri u juarnu ca l’era natu su figghjiu ciuatu; ha pijiatu ‘nu vetti,e d’ ha cuminciatu all’assecutari e d’arriati cci gridava:

“Mala nova ti po’ viniri! T’ha’ fattu fricari i di monaci”?

Mentri ca succidia sa situazioni passava ddi ddra Turuzzu l’ortulanu c’avia l’uartu propria suttu u cumbiantu; cuami a sintutu i gridati ha firmatu a Jualli e cci l’ha cunsignatu a mammasa diciandu:

“the, Filumè, scatreialu i palati, e minaccindi assai a ra capu ca macari si pò cunzari e diventa spiartu na vota ppi sempri!”

Quandu doppu na pocu i juarni li su passati i duluri i di palati, Juali s’é vistutu i fimmina, cu’ ri paterinuastri a ri manu, sind’è jutu a ra gghjiasa i di Cappuccini, e stavia ddrà. .

Vinimunindi ca s’a fattu notti, e d’iddru era d’ancora ddra. Allura u secristanu è jutu ’ e c’ha dittu:

“Vavatindi ch’haju chiudìri a gghjiasa”. Juali allura ccu na facci tutta cianciusa c’ha rispundutu:

“Fammicci durmiri ppi carità”. U secristanu, ha pinsatu ca chira fimmina era di natru paisi e nnu d’avia duvi durmiri e ssa piatu i cumpassioni:

“cci’u vaju e dicu a ru guardianu”.

È jutu, duvi ‘u guardianu c’appena ha sintutu u fattu ha dittu:

“Sini, sini, faccilla durmiri”.

Quandu s’è fatta a menzannotti, Juali cittu cittu è jutu a ra cella i du guardianu, s’ha prisintatu avant’ ‘u liattu, ha cacciatu ‘na mazzareddra i sutta ‘a vesta, e d’ ha ‘ncignatu. a minari diciandu:

“È scieccu o zimbaru? eee te’;

è scieccu o zimbaru? eee te’“;

e minava. Quandu s’ha regulatu ch’era mienzu muortu, si nd’è jutu a ra casa.

A matina su’ juti i monaci, ed hanu trovatu’u guardianu chi stavia muriandu; priastu priastu su’ juti a chiamari i miadici ppi vidiri chi l’era mpacchjiatu.

Juali, chi si l’avia pinzata, ntantu s’era vistutu i miedicu, e sa passiava fora i du cumbiantu. Nu monacu chi stavia fujiandu ppi chiamari nu miadicu, l’ha vistu ddra fora a cci’ha dittu:

“chini siti vussuria”?

Juali, cu d’aspittava d’atru, prontamenti cci’ ha rispundutu:

“Io sono un medico forestiero, c’e qualcuno malato?”

‘U monacu priastu priastu l’ha jutu a diri a ri cumpagni chi l’hanu fattu trasiri e quasi quasi u facivanu cadiri i tant’i da prescia. Trasutu, a guardatu u malatu, e ccu na cumpitenza chi facia ‘mpressioni ha dittu:

“Questa persona soffre di una grossa infezione all’osso del fegato, è molto grave”.

E tutti i monaci allura sanu misu a ru prigari ppi l’anima i di muarti i du sarvari c’u d’era giustu ca u patr’e guardianu muriva, c’u d’avia mai fattu nenti i mali.

Juali allura, tuttu prioccupatu cci’ha dittu:

“Io lo salverei con tutto il cuore ma il mio prestigio e la mia competenza costano assai e questo tipo di intervento io non lo faccio per meno di 20 ducati”

I monaci allura hanu jiutu subbitu a piggjiari i sordi e cci l’hanu purtati prima ca chiru scienziatu si putia pintiri. Juali a chiru puntu facìa ru scumpusu ma pua, cumi si facìa nnu sfuarzu s’ha dicisu.

Acussí ha mandatu fora tutti i monaci chi si truvavanu ddrà d’intra picchì l’operazioni era dilicata e nnu bulia disturbatu; allura chini è jutu a fari café, e chini è jutu a piggjiari medicini.

Juali, na vota c’ha ristatu sulu sulu, ha cacciatu n’atra vota ‘a mazzareddra i sutta ‘u suprabitu, ed ha ‘ncignatu a minari, sempri diciandu:

“È scieccu o zimbaru? eee te’;

è scieccu o zimbaru chissu? eee te’“.

Acussí l’ha cunsumatu buanu buanu tantu ch’è ristatu cchjiù muartu ca vivu. A chiru puntu, u tta pischi! Juali si nd’è fujutu. Quandu si su’ ricuati i monaci, hanu truvatu ‘u guardianu i chira manera, si su’ misi a cianciri, e cci”hanu dumandatu:

“Chini t’ha mminatu?”

‘U guardianu, mianzu muartu, ccu nna vuci ca parica viniva già i l’atru mundu, ha riuscitu a rispundiri:

“M’a minatu chiru ch’è statu cca, u miadicu”.

I monaci allura si l’anu parrata e hanu dicisu i jiri all’arrivari:. E accussí hanu cuvirutu u guardianu i feddri i patati, e si su’ misi a fujiri ppi l’arrivari. Juali chi si l’avia d’ammaginatu, s’avia ndirizzatu verzu l’uartu i Turuzzu e l’avia truvatu chi zappava:

“Oi Turù, ma u cci sì ddi nenti ccu ra capu, cci sù tutti i monaci chi ti vuanu minari e ttu zappi “.

Turuzzu u guardava e nnu ssi putia regulari ma vidiandu ca d’aviaru i monaci stavianu viniandu ccu furcati e grastiaddri verzu duv’iddru s’ha spagnatu, e senza cci stari a pinzari natra vota, ha jittatu ‘u zappuni, a ssa misu a fujri. Allura Juali, lestu, lestu, s’ha piggjiatu ‘u zappuni, a s’ha misu a zappari. I monaci su passati i ddra e cci’hanu dumandatu:

“!Oè, brav’uamu, hati vistu a n’uamu vistutu i miadicu passari i cca?”

“Ca cuami no…, ha jittatu u fadali intra chiru cafuni e sta fujiandu i chiru pindinu”

I monaci guardandu verzu duvi dicia Juali hanu visti a Turuzzu chi fuiva cumi s’avissa ru fuacu a ru culu e allura si sù misi a fujiri ancora i cchjiù ppi l’arrivari, e quandu finarmenti su riusciti a ru piggjiari cci’hanu fattu ‘na ferma mazziata. Turuzzu puvariaddru gridava: “Picchí mi minati? ja’u’ v’aju fàttu nenti”. Juali i du luntanu si ndi ridia, pua ha jittatu ‘u zappuni, e si nd’è jutu a ra casa diciendu: “M’haju pagatu ‘u scieccu e ra mala crianza”.

“Zzu Rusà, e Turuzzu cchi d’a fattu doppu?”

U zzu Rusaru ca’ sapia ca ancunu cci’ha facia chira domanda, si facia na risateddra e prontu rispundia: “Turuzzu, i chira vota, s’ha mparatu ca chini si fa ri cazziciaddri sua campa cent’anni e ssi tu vua campari cum’iddru t’ha mparari a fari pocu domandi!”

“Zu Rusà, e mammasa cchi cci’ha dittu a Juali quandu l’ha vistu arrivari ccu ri sordi?”

“Chist’u vvu puazzu diri picchì trasa intra natra fragula i Juali e nnu va puazzu cuntari stasira picchì e troppo longa: dumanessira ricordati ca ncignamu torna i cca”

“Chiru ch’è sicuru è cca Juali chira sira ha manciatu buanu ma a mmia ‘u mma mbitatu ed’è ppi chissu forzi ca mi rumbanu i stintina”

Era ‘u signali, nsiami ccu l’adduru i di ciciri cuatti ca u tiampu i di fraguli era finitu ed era d’ura ca ognunu sindi jiva a ra casa sua a manciari.

Intra chiru mundu senza nuddra cosa sicura, tutti sapianu ca a sira doppo cc’era natra fragula.